DeSci (Decentralized Science) là một xu hướng mới trong lĩnh vực Web3. Ứng dụng công nghệ blockchain vào hoạt động nghiên cứu khoa học để tối ưu hóa quy trình, giảm thiểu chi phí và tạo ra hệ sinh thái minh bạch. DeSci ra đời với sứ mệnh dân chủ hóa khoa học và loại bỏ các rào cản của hệ thống truyền thống.
DeSci - Khoa học phi tập trung là gì? Tiềm năng, ứng dụng và hệ sinh thái
Xu hướng này mang nhiều ý nghĩa cho sự phát triển của xã hội, nó đang nhận được sự ủng hộ của nhiều tên tuổi lớn của ngành trong đó có nhà sáng lập Binance là CZ. Những ngày qua CZ liên tục chia sẻ nhiều tin tức về việc đầu tư vào lĩnh vực DeSci, cùng với đó là tham gia một cuộc họp kín được tổ chức bởi Labs với chủ đề DeSci, buổi họp cũng có sự tham gia của nhà sáng lập Ethereum là Vitalik Buterin.
Spending more time with innovators, one roomful at a time. Wanna join our Labs incubator?
— CZ 🔶 BNB (@cz_binance) November 13, 2024
Many thanks to @VitalikButerin for the special appearance. 🙏 pic.twitter.com/0gRTryeFCa
Trong bài viết này chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết về DeSci, tiềm năng, tính ứng dụng và các dự án nổi bật trong mảng này.
DeSci - Khoa học phi tập trung là gì?
Trong hệ thống khoa học truyền thống, quyền lực tập trung vào các đơn vị nghiên cứu và tổ chức tài trợ lớn khiến ngành này trở nên kém minh bạch và bị hạn chế khả năng tiếp cận dữ liệu cho cộng đồng, từ đó gây khó khăn cho các nhà khoa học độc lập.
Blockchain với tính minh bạch, bất biến và phi tập trung giúp giải quyết các hạn chế này. Bằng cách quy trình hoá hoạt động và lưu trữ dữ liệu nghiên nghiên cứu trên không gian blockchain, DeSci mở ra một kỷ nguyên mới, nơi khoa học trở nên công bằng, dễ tiếp cận và minh bạch cho tất cả mọi người.
DeSci (Decentralized Science) là mô hình khoa học ứng dụng công nghệ blockchain để giải quyết các vấn đề cố hữu trong nghiên cứu khoa học truyền thống, như quyền sở hữu trí tuệ, chia sẻ dữ liệu, công bằng và minh bạch trong tài trợ.
DeSci hướng tới mục tiêu dân chủ hóa khoa học, giúp mọi nhà nghiên cứu đều có quyền tiếp cận và đóng góp vào tiến trình nghiên cứu mà không bị cản trở bởi rào cản tài chính và quyền lực của các tổ chức lớn. Cơ chế của nó là khuyến khích sự tham gia từ cộng đồng và tạo điều kiện để người dùng có thể trực tiếp đóng góp, tài trợ và đồng thời hưởng lợi từ các phát kiến khoa học.
Tính ứng dụng và tiềm năng của DeSci
Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ
Trong mô hình khoa học truyền thống, quyền sở hữu trí tuệ thường thuộc về các tổ chức tài trợ hoặc đơn vị quản lý. DeSci mang giải quyết vấn đề này bằng cách sử dụng blockchain và NFT để lưu trữ và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ một cách minh bạch và công khai.
Mỗi sáng kiến khoa học được token hóa dưới dạng NFT, giúp nhà khoa học xác nhận quyền sở hữu và kiểm soát hoàn toàn tài sản trí tuệ của mình. Điều này không chỉ ngăn chặn tình trạng đánh cắp ý tưởng mà còn tạo điều kiện để họ giao dịch, cấp phép, hoặc kêu gọi đầu tư mà không sợ mất quyền kiểm soát.
DeSci tận dụng sức mạnh của blockchain giúp nhà khoa học bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.
Chia sẻ dữ liệu nghiên cứu
DeSci lưu trữ và quản lý dữ liệu nghiên cứu trên không gian blockchain, giúp những dữ liệu này trở nên công khai, minh bạch và không thể bị sửa đổi. Nó tăng cường tính bảo mật và dễ dàng tiếp cận với tất cả mọi người. Điều này đặc biệt quan trọng với các lĩnh vực nghiên cứu yêu cầu hợp tác rộng rãi, nó cho phép các nhà khoa học từ nhiều nơi trên thế giới có thể dễ dàng tiếp cận dữ liệu và đóng góp vào công trình nghiên cứu. Nhờ đó, DeSci thúc đẩy sự hợp tác toàn cầu và tăng cường khả năng chia sẻ kiến thức khoa học.
Minh bạch tài trợ và sử dụng vốn
Nếu như ở truyền thống, để một nhà khoa học hoặc nhóm nghiên cứu tiến hành công việc cần trải qua nhiều bước tìm kiếm nhà đầu tư và các vòng thuyết trình, thì giờ đây thông qua DeSci, họ có thể dễ dàng đưa ý tưởng và đề nghị tài trợ đến cộng đồng để gây quỹ.
Bên cạnh đó, DeSci sử dụng hợp đồng thông minh để tự động hóa đồng thời giúp minh bạch hóa quy trình tài trợ. Mọi hoạt động được công khai trên blockchain, cho phép cộng đồng theo dõi dòng tiền và hoạt động chi tiêu của các dự án, tránh tình trạng thiếu minh bạch trong sử dụng nguồn lực. Ngoài ra, hợp đồng thông minh cũng là phương thức đảm bảo công bằng trong việc phân phối quyền lợi.
Thúc đẩy sự tham gia và đóng góp từ cộng đồng
DeSci mở ra cơ hội để tất cả mọi người đều có thể đóng góp vào các dự án nghiên cứu, không giới hạn trong các tổ chức hoặc chuyên gia.
DeSci giúp kết nối tri thức trên toàn cầu
Các dự án khoa học triển khai trên nền tảng DeSci có nguồn dữ liệu mở và không hạn chế quyền tiếp cận với bất cứ ai tạo điều kiện cho những cá nhân hoặc tổ chức có chung tầm nhìn cùng tham gia đóng góp.
Điều này giúp xây dựng một hệ sinh thái khoa học mở, nơi cộng đồng không chỉ đóng vai trò là nhà tài trợ mà còn là đối tác trong quá trình phát triển và hoàn thiện nghiên cứu. Việc cộng đồng hóa nghiên cứu khoa học cũng thúc đẩy tính đa dạng và sáng tạo, tạo ra những góc nhìn và giải pháp mới.
Hệ sinh thái DeSci
Hệ sinh thái DeSci đang phát triển tương đối nhanh, dưới đây là một số danh mục và dự án nổi bật trong hệ sinh thái.
Hệ sinh thái khoa học phi tập trung
Giải pháp toàn diện
Các dự án hoạt động với nhiều mục tiêu cung cấp bộ giải pháp toàn diện trong hệ sinh thái DeSci từ xây dựng cơ sở hạ tầng, huy động vốn đến xuất bản tài liệu khoa học.
- Bio.xyz: với mục tiêu ươm mầm các dự án trong lĩnh vực DeSci, Bio.xyz tập trung vào việc hỗ trợ và phát triển các công ty khởi nghiệp công nghệ sinh học sử dụng nền tảng Web3 và blockchain. Mục tiêu của Bio.xyz là xây dựng một hệ sinh thái khoa học phi tập trung, giúp các nhà khoa học có thể huy động vốn, chia sẻ dữ liệu, và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ một cách minh bạch và an toàn. Bioxyz cũng mới được đầu tư bởi Binance Labs.
- DeSci Labs: dự án tập trung vào việc phát triển cơ sở hạ tầng giúp các nhà nghiên cứu bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, minh bạch chia sẻ dữ liệu và huy động vốn từ cộng đồng.
- Gridcoin: dự án blockchain phi tập trung được thiết kế để khuyến khích việc đóng góp tài nguyên máy tính cho các dự án nghiên cứu khoa học như y học, thiên văn học và nghiên cứu khí hậu.
- The Innovation Game: dự án hoạt động dưới dạng một nền tảng gamification để thúc đẩy sự đổi mới và hợp tác trong nghiên cứu khoa học. Trong The Innovation Game, người dùng có thể đóng góp ý tưởng, bỏ phiếu và tài trợ cho các dự án khoa học mà họ tin tưởng, sau đó là nhận được phần thưởng khi tham gia vào quá trình sáng tạo này.
- Scinet: tập trung vào việc xây dựng một mạng lưới phi tập trung để hỗ trợ các nhà khoa học hợp tác, chia sẻ dữ liệu và tài trợ nghiên cứu một cách minh bạch. Mục tiêu của Scinet là tạo ra hệ sinh thái khoa học mở và phi tập trung, nơi các ý tưởng sáng tạo có thể được hỗ trợ từ cộng đồng và các nhà khoa học có thể dễ dàng truy cập tài nguyên và hợp tác toàn cầu.
DAO
Các tổ chức tự trị phi tập trung trong lĩnh vực DeSci.
- Antidote DAO: DeSci DAO tập trung vào việc hỗ trợ nghiên cứu y học và phát triển các phương pháp điều trị cho những căn bệnh hiếm gặp hoặc chưa có thuốc chữa.
- AthenaDAO: tập trung vào lĩnh vực nghiên cứu và phát triển các giải pháp chăm sóc sức khỏe cho phụ nữ.
- CrunchDAO: chuyên về khoa học dữ liệu, CrunchDAO tập hợp các chuyên gia để phát triển mô hình dự đoán tài chính và chiến lược đầu tư phi tập trung.
- CureDAO: chuyên thu thập và phân tích dữ liệu sức khỏe từ cộng đồng để tìm ra các giải pháp cá nhân hóa trong điều trị bệnh và cải thiện sức khỏe.
- DeNature DAO: tập trung vào việc bảo tồn đa dạng sinh học và môi trường. Dự án huy động nguồn lực từ cộng đồng để hỗ trợ các dự án bảo vệ thiên nhiên.
- DeSciWorldDAO: dự án giúp kết nối các nhà khoa học, nhà đầu tư và cộng đồng để huy động vốn, chia sẻ dữ liệu, và thúc đẩy các nghiên cứu đột phá trong nhiều lĩnh vực khoa học.
- FrontierDAO: tập trung vào việc hỗ trợ và phát triển các dự án nghiên cứu công nghệ tiên tiến, đặc biệt trong lĩnh vực khám phá khoa học và không gian.
- GenomesDAO: tập trung vào các giải pháp bảo mật dữ liệu gen cá nhân, cho phép người dùng kiểm soát và lưu trữ dữ liệu di truyền của mình một cách an toàn trên blockchain.
- Immortality DAO: tập trung nghiên cứu và phát triển các giải pháp kéo dài tuổi thọ và cải thiện sức khỏe con người. Immortality DAO huy động vốn từ cộng đồng để tài trợ cho các dự án khoa học trong lĩnh vực lão hóa và y học tái tạo, với mục tiêu khám phá các phương pháp giúp con người sống lâu và khỏe mạnh hơn.
- MedDAO: tập trung vào các dự án cải thiện y tế và chăm sóc sức khỏe toàn cầu bằng cách kết nối bệnh nhân, bác sĩ, nhà nghiên cứu và nhà tài trợ trên nền tảng blockchain.
- PsyDAO: tập trung tài trợ cho hoạt động nghiên cứu liên quan đến chất gây ảo giác và sức khỏe tâm thần.
- Research Collective: là DAO thực hiện các thử nghiệm nghiên cứu phi tập trung và các dự án "nghiên cứu đối kháng" nhằm thách thức các chuẩn mực y tế hiện tại. DAO này đóng vai trò cầu nối giữa cộng đồng "biohacker" và hệ sinh thái tiền điện tử, khuyến khích các nghiên cứu sáng tạo và đột phá trong lĩnh vực sinh học và y học.
- VitaDAO: chuyên tài trợ và phát triển các nghiên cứu về tuổi thọ và sức khỏe con người, tập trung vào việc kéo dài và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Financing
Các nền tảng gây quỹ trong lĩnh vĩnh vực khoa học phi tập trung.
- Experiment: nền tảng huy động vốn cộng đồng dành cho các dự án nghiên cứu khoa học, cho phép các nhà nghiên cứu từ mọi lĩnh vực kêu gọi sự ủng hộ tài chính từ cộng đồng để thực hiện các thí nghiệm và nghiên cứu.
- Gainforest: nền tảng phi tập trung dùng blockchain và AI để huy động và quản lý tài trợ cho các dự án bảo tồn rừng, đảm bảo minh bạch và hiệu quả trong việc chống biến đổi khí hậu.
- Gitcoin: nền tảng huy động vốn và cộng tác dành cho các nhà phát triển mã nguồn mở, sử dụng công nghệ blockchain để tài trợ cho các dự án công nghệ và ứng dụng phi tập trung.
- Giveth: nền tảng dành cho các hoạt động thiện nguyện, cho phép các cá nhân và tổ chức gây quỹ trực tiếp từ cộng đồng để tài trợ cho các dự án có tác động xã hội tích cực.
- ViralCure: nền tảng huy động vốn phi tập trung dành cho các dự án y tế cộng đồng. Thông qua công nghệ blockchain, ViralCure đảm bảo tính minh bạch trong việc quản lý và phân phối quỹ.
Publishing
Các dự án xuất bản, quản lý và chia sẻ dữ liệu nghiên cứu khoa học.
- Atoms: một nền tảng xuất bản nghiên cứu khoa học phi tập trung. Sử dụng hợp đồng thông minh để tự động hóa việc trao thưởng và nâng cao chất lượng trong nghiên cứu.
- Longevity Review: nền tảng tập trung vào việc tổng hợp, đánh giá và chia sẻ những nghiên cứu mới nhất về tuổi thọ và sức khỏe con người.
- Sci2Sci: nền tảng kết nối "nhà khoa học với nhà khoa học", cho phép lưu trữ, chia sẻ và tìm kiếm dữ liệu nghiên cứu một cách thuận tiện và hiệu quả. Nền tảng này tích hợp một sổ tay phòng thí nghiệm điện tử và một công cụ xuất bản, giúp các nhà nghiên cứu dễ dàng phát hành dữ liệu của họ dưới dạng truy cập mở chỉ với một cú nhấp chuột khi dữ liệu đã sẵn sàng.
Infrastructure
Các dự án cung cấp cơ sở hạ tầng cho khoa học phi tập trung.
- Bacalhau: Công cụ hỗ trợ các nhà nghiên cứu tái sản xuất các quy trình dữ liệu, nhằm tăng cường tính minh bạch và khả năng tái sử dụng.
- Ceramic: Mạng lưới phi tập trung cho phép hợp tác trên các tập dữ liệu mở, với công cụ ComposeDB hỗ trợ tạo cơ sở dữ liệu đồ thị và các ứng dụng xã hội trên Web3.
- Data Lake: Hệ thống quyên góp dữ liệu y tế toàn cầu, cho phép bệnh nhân quyên góp dữ liệu y tế của mình cho nghiên cứu, với quyền đồng ý được ghi lại trên blockchain Polygon.
- DataUnion: Cộng đồng khoa học có thể hợp tác để tạo và kiếm lợi từ các tập dữ liệu, mở ra cơ hội tài trợ bổ sung cho các dự án nghiên cứu.
- Ocean Protocol: Nền tảng công cụ Web3 cho phép xuất bản, tìm kiếm và tiêu thụ dữ liệu theo cách bảo mật, với các token OCEAN sử dụng để quản lý và khuyến khích tham gia.
- Weavechain: Giải pháp bảo mật cho dữ liệu công cộng và riêng tư, với các tính năng quản lý quyền truy cập nâng cao và cập nhật thời gian thực.
Ngoài ra còn nhiều danh mục khác được phân nhóm theo lĩnh vực hoạt động như Biotech, Art & NFT, Community.
Lời kết
DeSci đang mở ra những cơ hội chưa từng có cho cộng đồng khoa học, nhà nghiên cứu và công chúng. Với sự hỗ trợ của blockchain, DeSci không chỉ cung cấp các giải pháp minh bạch, bảo mật mà còn tạo điều kiện để nghiên cứu khoa học trở nên cởi mở và dân chủ hơn. Thông qua DeSci, những rào cản trong việc tài trợ, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và chia sẻ tri thức dần được loại bỏ, giúp thúc đẩy hợp tác và sáng tạo trên quy mô toàn cầu.
Mặc dù vẫn đang trong giai đoạn phát triển nhưng tiềm năng của nó trong việc chuyển đổi mô hình nghiên cứu và chia sẻ kiến thức là rất lớn. Với sự tham gia ngày càng tăng của cộng đồng, các nhà khoa học và nhà đầu tư, DeSci hứa hẹn sẽ mở ra một kỷ nguyên khoa học mới, nơi tri thức và sáng tạo được chia sẻ.
Trên đây là toàn bộ nội dung về DeSci - Khoa học phi tập trung, hy vọng bài viết giúp ích cho bạn trong quá trình nghiên cứu.
Lưu ý: Các thông tin trong bài viết không được xem là lời khuyên đầu tư, Coincuatui không chịu trách nhiệm với bất kỳ quyết định đầu tư nào của các bạn.
Kudō
Xem thêm các bài viết khác của tác giả Kudō:
Nguồn: Coin68
